FA Cup không chỉ là một giải đấu bóng đá; nó là biểu tượng sống của truyền thống, là di sản văn hóa thể thao lâu đời và là nơi cổ tích trở thành sự thật trong bóng đá Anh. Với lịch sử kéo dài hơn 150 năm, giải đấu này mang đến cơ hội độc nhất vô nhị cho các đội bóng từ khắp các cấp độ – từ Ngoại hạng Anh rực rỡ đến các câu lạc bộ nghiệp dư khiêm tốn – đều có thể chạm tay vào vinh quang. Vậy FA Cup là giải gì? Thể thức thi đấu của nó có gì đặc biệt, và điều gì đã tạo nên sự huyền bí, kịch tính của “Phép màu Cúp FA”? Hãy cùng khám phá chi tiết lịch sử, thể thức thi đấu cập nhật và những điều thú vị nhất về giải đấu danh giá này.
FA Cup là giải gì và lịch sử ra đời?
FA Cup (tên đầy đủ: The Football Association Challenge Cup) là giải đấu cúp quốc nội lâu đời nhất thế giới, được tổ chức lần đầu tiên vào mùa giải 1871–1872 dưới sự bảo trợ của Liên đoàn bóng đá Anh (The FA). Đây là giải đấu loại trực tiếp (knock-out tournament) mở rộng, nơi các đội bóng từ hơn 10 cấp độ của hệ thống bóng đá Anh đều có thể đăng ký tham gia.
Khởi đầu từ năm 1871
Theo AF88, ý tưởng về một giải đấu loại trực tiếp toàn quốc được đề xuất bởi Charles W. Alcock, một thư ký của The FA và là người đóng vai trò quan trọng trong việc định hình luật bóng đá hiện đại. Mùa giải đầu tiên chỉ có 15 đội tham dự, và trận chung kết đầu tiên diễn ra tại sân The Oval ở London, với chức vô địch thuộc về đội Wanderers sau khi đánh bại Royal Engineers.
Biểu tượng của truyền thống
Kể từ đó đến nay, FA Cup đã trải qua hơn 140 kỳ tổ chức, chứng kiến hàng trăm câu lạc bộ tranh tài, từ những đội bóng đại diện cho giới thượng lưu những ngày đầu, cho đến các đội bóng công nhân và hiện đại. Tính đến nay, chiếc cúp vô địch FA Cup vẫn giữ nguyên giá trị lịch sử và là danh hiệu mà mọi cầu thủ Anh đều mơ ước giành được.
Thể thức thi đấu của FA Cup cập nhật mới nhất
FA Cup thường bắt đầu từ tháng 8 hàng năm với các vòng sơ loại dành cho các đội hạng thấp và kết thúc vào tháng 5 năm sau với trận chung kết tại sân vận động Wembley huyền thoại. Tổng cộng, giải đấu kéo dài 14 vòng đấu (từ vòng sơ loại đến chung kết).
Cấu trúc và sự tham gia của các đội bóng
Giải đấu được chia làm hai giai đoạn chính: Vòng sơ loại và Vòng chính thức. Sự tham gia của các đội bóng được sắp xếp theo cấp độ:
- Các vòng sơ loại (Qualifying Rounds):
- Diễn ra từ tháng 8, dành cho khoảng 640 đội bóng bán chuyên và nghiệp dư (thuộc các cấp độ từ hạng 5 trở xuống, không thuộc Football League).
- Gồm 6 vòng sơ loại, với mục tiêu chọn ra khoảng 32 đội mạnh nhất để góp mặt tại Vòng 1 chính thức.
- Các vòng chính thức (Proper Rounds):
- Vòng 1 (First Round Proper): 32 đội vượt qua vòng loại cùng với 48 đội từ League One và League Two (các hạng đấu thứ 3 & 4) tham gia.
- Vòng 2 (Second Round Proper): 40 đội thắng ở Vòng 1 tiếp tục thi đấu.
- Vòng 3 (Third Round Proper): Đây là vòng đấu được mong chờ nhất. Tất cả 20 đội Premier League (Ngoại hạng Anh) và 24 đội Championship (hạng 2) bắt đầu tham gia. Sự chênh lệch giữa các hạng đấu ở vòng này là mảnh đất màu mỡ cho những bất ngờ.
- Vòng 4, Vòng 5, Tứ kết, Bán kết: Tiếp tục thi đấu loại trực tiếp cho đến khi tìm ra hai đội vào chung kết.
Quy định cụ thể về trận đấu và luật đá lại (Replay)
Tất cả các vòng đấu đều là loại trực tiếp, diễn ra trong 1 trận duy nhất.
- Thời gian thi đấu: 90 phút chính thức.
- Trận đấu hòa:
- Từ vòng Tứ kết đến Chung kết: Nếu hòa trong 90 phút, trận đấu sẽ chuyển sang hiệp phụ (2 hiệp, mỗi hiệp 15 phút), sau đó là luân lưu 11m nếu tỉ số vẫn hòa.
- Từ Vòng 3 trở đi (Quy định mới): Theo thể thức mới nhất, tất cả các trận đấu từ Vòng 3 chính thức trở đi đều sẽ không có trận đá lại (No Replay). Nếu hòa, trận đấu sẽ quyết định bằng hiệp phụ và luân lưu để giảm tải lịch thi đấu cho các CLB hàng đầu.
- Vòng sơ loại, Vòng 1 và Vòng 2: Luật đá lại vẫn được áp dụng. Nếu hai đội hòa nhau trong 90 phút, họ sẽ thi đấu thêm một trận đá lại (Replay) trên sân của đội khách.
Đặc quyền của đội vô địch FA Cup
Đội vô địch FA Cup không chỉ nhận được chiếc cúp danh giá mà còn giành được một suất trực tiếp tham dự UEFA Europa League mùa giải kế tiếp. Nếu đội vô địch đã giành quyền tham dự Champions League hoặc Europa League thông qua thành tích ở giải VĐQG, suất dự Europa League sẽ được chuyển cho đội xếp hạng cao nhất tại Premier League chưa có vé châu Âu.
Vì sao FA Cup được xem là huyền thoại và “phép màu”
Sự độc đáo của FA Cup không chỉ nằm ở lịch sử lâu đời mà còn ở những yếu tố cảm xúc và sự bất ngờ mà nó mang lại hàng năm. Cụ thể được những người từng đăng ký AF88 tổng hợp:
“Phép màu FA Cup” (The Magic of the Cup)
Đây là cụm từ nổi tiếng nhất khi nhắc đến giải đấu này. FA Cup là nơi mà yếu tố tài chính, đẳng cấp hay chênh lệch hạng đấu dường như bị xóa nhòa. Một đội bóng nhỏ bé, bán chuyên, với các cầu thủ làm công việc khác vào các ngày trong tuần, hoàn toàn có thể đánh bại một CLB thuộc Premier League sở hữu các siêu sao hàng đầu thế giới. Điều này tạo nên những câu chuyện “David vs Goliath” kinh điển của bóng đá thế giới.
Những câu chuyện cổ tích đáng nhớ:
- Wigan Athletic (2013): Khi đang đứng trước nguy cơ xuống hạng Premier League, Wigan đã tạo nên cơn địa chấn khi đánh bại đội bóng hùng mạnh Manchester City của HLV Roberto Mancini với tỉ số 1-0 trong trận chung kết để giành chức vô địch lịch sử.
- Lincoln City (2016–17): Là CLB thuộc giải hạng 5 (National League), Lincoln đã làm nên lịch sử khi trở thành đội bóng ngoài hạng đấu chuyên nghiệp đầu tiên lọt vào vòng Tứ kết FA Cup kể từ năm 1914.
- Sutton United (2016–17): Cùng với Lincoln, Sutton (cũng thuộc hạng 5) cũng vào đến Vòng 5, loại bỏ Leeds United (Championship), minh chứng cho sự bất ngờ không tưởng.
Sự tham gia rộng khắp và công bằng tuyệt đối
FA Cup cho phép hơn 700 đội bóng tham dự. Sự đa dạng này là không thể so sánh được. Một đội bóng địa phương nghiệp dư có thể bắt đầu hành trình từ tháng Tám, trải qua 6-7 trận đấu để rồi có cơ hội được đến sân Old Trafford hoặc Anfield để đối đầu với các “ông lớn”. Đây là niềm tự hào và động lực lớn lao cho các CLB hạng dưới, tạo nên tính công bằng và cảm hứng cho cả hệ thống bóng đá Anh.
Trận chung kết tại thánh đường Wembley
Trận chung kết FA Cup diễn ra tại Sân vận động Wembley (Luân Đôn) là một sự kiện bóng đá quốc gia. Đây là ngày hội thể thao lớn, thường có sự tham dự của Hoàng gia Anh, với không khí lễ hội rực rỡ và những nghi thức truyền thống trang trọng. Sự kiện này mang đậm tính truyền thống và tinh thần bóng đá đích thực, thu hút hàng triệu khán giả theo dõi trên toàn thế giới.
Fa Cup – Nơi sản sinh những huyền thoại và khoảnh khắc lịch sử
FA Cup là bệ phóng cho các cầu thủ trẻ và là nơi để các huyền thoại ghi dấu ấn vĩ đại, tạo nên những khoảnh khắc không thể nào quên.
- Ryan Giggs (1999): Siêu phẩm solo từ giữa sân, vượt qua hàng loạt cầu thủ Arsenal trong trận bán kết đá lại, được coi là một trong những bàn thắng cá nhân vĩ đại nhất lịch sử cúp FA. Khoảnh khắc này không chỉ mang về chiến thắng mà còn mở đường cho cú ăn ba lịch sử của Manchester United.
- Steven Gerrard (2006): “Trận chung kết Gerrard” – nơi đội trưởng Liverpool ghi hai bàn thắng, bao gồm siêu phẩm sút xa ở phút 90+1, giúp Liverpool lội ngược dòng trước West Ham United.
- Didier Drogba: Tiền đạo huyền thoại của Chelsea giữ kỷ lục cá nhân với 4 lần ghi bàn trong 4 trận chung kết FA Cup khác nhau, chứng minh cái duyên của anh với giải đấu cúp này.
- Thành tích vô địch: Arsenal hiện là đội bóng giữ kỷ lục vô địch FA Cup nhiều nhất với 14 lần, theo sau là Manchester United với 13 lần (tính đến mùa giải 2023-2024).
Vậy là bài viết đã giải đáp chi tiết FA Cup là giải gì? FA Cup không chỉ là một giải đấu, mà là biểu tượng văn hóa bóng đá Anh, đại diện cho tinh thần chiến đấu không bao giờ bỏ cuộc. Với sự kết hợp giữa truyền thống, tính bất ngờ, kịch tính và cảm xúc mãnh liệt, FA Cup đã, đang và sẽ luôn là một phần không thể thiếu trong lòng người hâm mộ trên toàn thế giới. Dù là đội bóng nhỏ hay ông lớn, ai cũng có cơ hội viết nên lịch sử và trở thành một phần của “phép màu” tại FA Cup.